θανάσης τριαρίδης
Το τρυφερό μαχαίρι
του Πέτρο Μπόλε
και άλλες τρεις ιστορίες δακρύων
Στην παρούσα έκδοση οι αφηγήσεις αυτές χαρακτηρίζονται από το συγγραφέα τους ιστορίες δακρύων.
* * *
Επιλογή δημοσιευμένων κρίσεων για τις Ιστοριεσ δακρυων
(το σύνολο των δημοσιευμένων κριτικών βρίσκεται στην ιστοσελίδα http://www.triaridis.gr/kritikes/kritikes02.htm):
[…] Δύο χρόνια μετά το εξαιρετικό (και παραγνωρισμένο ίσως) μυθιστόρημα Ο άνεμος σφυρίζει στην Κουπέλα, η επιστροφή του Θεσσαλονικιού συγγραφέα έρχεται με κείμενα που μπορούν να διαβαστούν ως νουβέλες του φανταστικού, ως παραμύθια για ενήλικες ή ως αλληγορικές παραβολές – ενδεχομένως και ως προσευχές. […] Με τη γνωστή ευαίσθητη γραφίδα και την απαράμιλλη χροιά των συμβολισμών. * Στέφανος Δάνδολος, Βραδυνη, 27-4-2002 *** […] O Θανάσης Tριαρίδης μετά το O άνεμος σφυρίζει στην Kουπέλα εστιάζει, στα τρία του βιβλία-παραμύθια, στις ανθρώπινες αξίες, στα πάθη των ανθρώπων και στις δοκιμασίες τους, προκειμένου να διαφυλάξουν αρχές και ιδανικά, προκειμένου να αντιδράσουν στην ανθρώπινη εξουσία και ανοησία. Ένα μαχαίρι –του Πέτρο Mπόλε– που σκοτώνει χαρίζοντας γλυκό θάνατο· η ιδεοληψία ενός πρίγκιπα που πιστεύει ότι μια παγωμένη νυχτερίδα θα φέρει την ευτυχία στο λαό του· και οι γυναίκες ενός ολόκληρου χωριού που γονιμοποιούνται –και συνεχίζουν τη ζωή στο χωριό– με τους χαραγμένους σπόρους σιταριού. * Όλγα Σελλά, Καθημερινη, 22-5-2002 *** […] Πληθωρικός αφηγητής ο Θ. Τριαρίδης, με τη στόφα του παραμυθιού, αντί να υψώνει τον πήχυ, μάλλον εγκαταλείπεται στις ευκολίες του ταλέντου του. […] Κοινός θεματικός άξονας η μάχη του ανθρώπου με την εξουσία. […] Ευδιάκριτος είναι και ένας δεύτερος πυρήνας, ο αγώνας του ανθρώπου με τις δικές του αντοχές και πεποιθήσεις. Θεός δεν υπάρχει στα αφηγήματα, αντ’ αυτού δεσπόζουν οι ιδέες του δίκαιου και του καλού. Και πάλι ο συγγραφέας δείχνει ιδιαίτερα προικισμένος στην επινόηση και περιγραφή φανταστικών τόπων με μαγική έως δαιμονική ατμόσφαιρα. […] Από τα αφηγήματα του Θ. Τριαρίδη συγκρατούμε την απρόσκοπτη παρατακτική αφήγηση που γίνεται συναρπαστική όταν περιγράφει γκροτέσκο καταστάσεις και απάνθρωπους ηγεμόνες. Η διήγηση, ωστόσο, κατά τόπους, μολύνεται από την καταγγελτική διάθεση του συγγραφέα που εκφράζεται σε υψηλούς τόνους, ιδίως στις καταληκτικές σελίδες των αφηγημάτων. * Μάρη Θεοδοσοπούλου, Εποχη, 14-7-2002 *** Γυρεύοντας μια βαθύτητα που δεν ξέρει ακριβώς αν βρίσκεται στην ίδια την ιστορία ή τον τρόπο που αφηγείται, ο Τριαρίδης επιδεικνύει σημαντική δεξιοτεχνία στον τρόπο που αντιπαρέρχεται τις τεχνικές δυσκολίες. Ακόμη πάντως έχουμε την υποψία ότι δεν χτύπησε μέσα του την φλέβα που θα του δώσει την δύναμη που προσδοκά. * Κωστής Παπαγιώργης, Αθηνοραμα 119, 22-7-2002 *** Το στίγμα του Τριαρίδη, ο τρόπος με τον οποίο βλέπει τον κόσμο παραμένει ο ίδιος. Mια ματιά παιδική που έχει δίπλα στο ξάφνιασμα και τη σοφία της κατανόησης και της αλληλεγγύης. Tρία διηγήματα γραμμένα σαν παλιά παραμύθια. Kινούνται σε χώρους και τόπους μη απολύτως οριζόμενους αλλά τελικά διαβάζονται και ως αλληγορίες – όπως άλλωστε κάθε γνήσιο και προορισμένο να επιβιώσει παραμύθι. * Μάνος Κοντολέων, Καθημερινη, 19-11-2002 *** […] Οι άξονες της παραμυθικής αφήγησης είναι φανεροί. Βρισκόμαστε σε έναν άγνωστο, χωρίς κανένα τοπικό και χρονικό όριο τόπο, όπου υπάρχουν δυνατότητες περιγραφής του υπερφυσικού. Ο τσιγγάνος Πετράν είναι το πρόσωπο-σύμμαχος, που γίνεται κίνητρο δράσης, αφού κινητοποιεί τη θέληση του ήρωα για συνέχιση της περιπλάνησής του. […] Η αρχική αντίθεση ανάμεσα στην ευτυχία και τη δυστυχία ανασκευάζεται. Οι έννοιες παρουσιάζονται αμφίσημες και η αμφισημία αυτή είναι σημαντική για την αφήγηση που ακολουθεί. Η επιτυχία του ταξιδιού χαρακτηρίζεται με έναν τρόπο που προκαλεί εννοιολογική αντίφαση. Η ευτυχία φτάνει να ταυτιστεί με το θάνατο. * Σωτηρία Σταυρακοπούλου, Αντι 799, 31-10-2003 *** […] Ο Τριαρίδης φέρει στη λογοτεχνική του ταυτότητα κάτι από τη δίψα για ελευθερία και την έντονη υπαρξιακή αγωνία του Καζαντζάκη· κάτι από την κοσμοπολίτικη ψυχαναλυτική ματιά του Εμπειρίκου· κάτι από την απλότητα και την κλασική παιδεία του Καβάφη· κάτι από την ειρωνεία του Καρυωτάκη· κάτι από τη θρησκευτικότητα της ψυχής του Ντοστογιέφσκι· κάτι από το μαγικό ρεαλισμό του Μάρκες – άνετα τον λες Μάρκες των Βαλκανίων για τα πρώτα του έργα (το μυθιστόρημα Ο άνεμος σφυρίζει στην Κουπέλα και τα τέσσερα αφηγήματα των χρόνων 2002-2003). * Σταυρούλα Σκαλίδη, Φιλολογική βραδυνή, 29-11-2008 *** […] Τα βιβλία του Τριαρίδη αποστρέφονται την κυρίαρχη ελληνική πεζογραφία του life style και των ιστορικών αποδράσεων που αποφεύγει, όπως ο διάολος το λιβάνι, να πειραματιστεί με τους αφηγηματικούς τρόπους και να θίξει φλέγοντα κοινωνικά ζητήματα που θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο την υφολογική, πολιτική και ιδεολογική ορθότητά της. * Ευριπίδης Γαραντούδης, Λεξη, τ. 200, Απριλιοσ-Ιούλιοσ 2009.
* * *
Ο κεραυνοβολημένος Πέτρο Μπόλε, που έμελλε να σκοτώνει αθώους – με το ποτισμένο από την Οργή και τη Δροσιά του Θεού μαχαίρι του. Η παγωμένη ανάσα μιας βαλσαμωμένης νυχτερίδας. Οι υπήκοοι κάθε Λυκοφωλιάς: δουλικά υποταγμένοι στην αιώνια ευτυχία και θαλερότητα –δηλαδή στην αιώνια σκλαβιά. Η έμπυρη καρδιά ενός δολοφονημένου γέρο-τσιγγάνου. Ορδές θνητών που με κάθε λογής κίνητρο αναζητούν το συνδετικό κρίκο μεταξύ Θεού και ανθρώπου. Φεγγαρόπετρες, ελιξίρια κατά της νοσταλγίας, μαυρολούλουδα και μετανιωμένες αστραπές. Το Άδικο που είναι η σκιά του Δικαίου.
Ο φόνος γίνεται αγάπη του Θεού ή χρέος της εξουσίας. Ένας αιμοδιψής ηγεμόνας οδηγεί στην στραγγάλη τα ανυπότακτα αρσενικά. Τα θηλυκά γονιμοποιούνται με τις ψυχές των νεκρών αντρών. Ένας ανεξέλεγκτος διάδοχος, διχάζει τους ανεμόδαρτους χωριανούς φέρνοντάς τους αντιμέτωπους με το παραληρηματικό δίλημμα: προγονοφαγία ή θάνατος. Ένας εξωμότης Ασσασίνος που περπατά το δρόμο της αγάπης. Μια καμπάνα μουγγαίνεται. Ένας αλχημιστής των ήχων μπορεί να σώσει τους ενόχους από τα πνιγηρά αίματα των σφαγών που διέπραξαν. Κι ο λυτρωμός δεν υπάρχει στην τιμωρία των ενόχων, μα στη θυσία των αθώων.
Ασύδοτοι δεσπότες και καταστρατηγημένοι άνθρωποι: είναι τραγικοί ήρωες ή ενσυνείδητοι δεσμώτες, ανήμποροι να αναλάβουν την ευθύνη των επιλογών τους; Το Καλό και το Κακό ανακατεύονται, όπως οι ζωντανοί με τους πεθαμένους τις νύχτες που κάποιο ανθρώπινο χέρι χαϊδεύει την παντοδύναμη καμπάνα της Ευλογιάς. Τα θύματα και οι θύτες συγχωνεύονται και εναλλάσσονται: πάντα θα γεννιούνται καινούριοι δυστυχισμένοι. Ο θάνατος, ιδωμένος ως τέλος ενός άσκοπου και αέναου παραλόγου, γιορτάζεται πανηγυρικά, ενώ η αγάπη, το άλλοτε αντίδοτο του χαμού, γίνεται αντίτιμο του θανάτου.
Ο Πέτρο Μπόλε, ο Καλάγαθος Ιωάννης, ο Βασιλιάς Θεόδωρος, ο Ισμαήλ Αλ Ικσίρ είναι ο αντικατοπτρισμός σου. Κυλούν στις φλέβες σου από την στιγμή που γεννιέσαι και αργά ή γρήγορα θα αναμετρηθείς μαζί τους. Κι εσύ, όπως κι εγώ, είσαι και αδίστακτος διώκτης και τρυφερός σφαγέας. Κανένα άλλοθι δε θα σε απαλλάξει από το βάρος της ευθύνης σου. Καμιά αυτοεξορία δε θα σε απομακρύνει από την πατρίδα της συνείδησης.
ΓαλΑτεια-ΕλΕνη ΒασιλειΑδου
(από το οπισθόφυλλο της παρούσας έκδοσης)
