Σάββατο 21 Νοεμβρίου 2009

Ο άνεμος σφυρίζει στην Κουπέλα - θανάσης τριαρίδης


θανάσης τριαρίδης

Ο άνεμος σφυρίζει

στην

Κουπέλα

μυθιστόρημα



Με την τέταρτη (ξαναδουλεμένη και, πλέον, οριστική) έκδοση του μυθιστορήματος Ο άνεμος σφυρίζει στην Κουπέλα του Θανάση Τριαρίδη ξεκίνησαν τη διαδρομή τους οι εκδόσεις δήγμα.


Το βιβλίο πρωτοεκδόθηκε το 2000 και χαρακτηρίστηκε, ανάμεσα στα άλλα, ένα ζοφερό παραμύθι της ερωτικής αφύπνισης, * η μάλλον υποσχόμενη προσέγγιση στον μαγικό ρεαλισμό, * μια αφήγηση όχι μαγική, αλλά μαγεμένη, που φτιάχνει κορμιά ερεθισμένα κι έτοιμα για την καταστροφή, * ό,τι πιο ουσιαστικό μπορεί να περιμένει κανείς από έναν νέο συγγραφέα: ιδιότυπη και παρθένα ανάγνωση μιας περιοχής της ανθρώπινης πορείας * ένα μυθιστόρημα που συνδυάζει τον λυρικό αισθητισμό, την αφέλεια του παραμυθιού, την υπερβολή του αισθητισμού, το άνθος της νοσηρότητας με το βαρύ άρωμά του. Ωστόσο, μετά από τρεις εκδόσεις, μέσα από ενδεχομένως ακατανόητες (ή και απολύτως κατανοητές) συνθήκες, η Κουπέλα αξιώθηκε τη σταδιακή σιωπηλή απόσυρσή της από τα βιβλιοπωλεία και εντέλει την πολτοποίηση.


Στην παρούσα ξαναδουλεμένη έκδοση περιλαμβάνεται το τελικό κείμενο, έτσι όπως χωρίστηκε σε 66 Κεφάλαια. Επίσης από το καλοκαίρι του 2009 όλο το κείμενο της Κουπέλας κυκλοφορεί και στο Διαδίκτυο (στη διεύθυνση http://www.triaridis.gr/koupela/), ελεύθερο από κάθε «πνευματικό δικαίωμα».


* * *


Επιλογή δημοσιευμένων κρίσεων για την Κουπέλα

(το σύνολο των δημοσιευμένων κριτικών βρίσκεται στην ιστοσελίδα http://www.triaridis.gr/kritikes/kritikes01.htm):


[…] Το μυθιστόρημα του Τριαρίδη κινείται μέσα στο πλαίσιο του μαγικού ρεαλισμού, αλλά η καταγωγή της μυθοπλασίας κυρίως και λιγότερο της πρόζας του ανάγεται περισσότερο στον αισθητισμό του τέλους του 19ου αιώνα […]. Η Δομένικα Φραντζή αποτελεί εκδοχή της μοιραίας γυναίκας, μιας γυναίκας-δαίμονα, που προκαλεί την έκσταση. Έχει την ομορφιά της Μέδουσας η Δομένικα, την ομορφιά του τρομερού και της θλίψης. Είναι μια Σφίγγα που μιλά με μαγικές φράσεις, οι οποίες υποτίθεται πως ανοίγουν τον κόσμο και λύνουν τα αινίγματα, ενώ στην πραγματικότητα είναι μικροί γρίφοι που σημαίνουν συσκοτίζοντας […]. Η ιστορία της Δομένικας γίνεται ο μύθος της μύησης όχι μόνο στον έρωτα, αλλά και στην αφήγησή του, ένα ζοφερό παραμύθι της ερωτικής αφύπνισης με έναν πρωτεϊκό ερωτισμό […]. Ο άνεμος σφυρίζει στην Κουπέλα είναι ένα μυθιστόρημα που με αφήγηση όχι μαγική, αλλά μαγεμένη, μυθοποιεί τη διαδικασία εκείνη που φτιάχνει κορμιά ερεθισμένα κι έτοιμα για την καταστροφή. * Βαγγέλης Αθανασόπουλος, Ελευθεροτυπία, 17-3-2000 *** […] Από τα βιβλία της πρόσφατης σοδειάς που δηλώνουν απροκάλυπτα ή και εμμέσως ότι ανήκουν στον μαγικό ρεαλισμό, το μυθιστόρημα του Θ. Τριαρίδη νομίζουμε πως συνιστά τη μάλλον υποσχόμενη προσέγγιση […]. Ομφαλός της ιστορίας ο πυκνοφυτεμένος λόφος δίπλα στην αλάνα του σχολείου, η περιβόητη Κουπέλα, που έπαιρνε σχεδόν υπερφυσικές διαστάσεις όταν σφύριζε ο Βαρδάρης […]. Κάθε ύποπτη και ανόσια πράξη όμως θα πάρει στο παιδικό μυαλό τη μορφή μυστηριακής τελετουργίας, όταν η δασκάλα αρχίζει να τους αφηγείται την τρομερή ιστορία της ζωής της. Μια ιστορία γεμάτη έρωτα και θάνατο, όμοια σαγηνευτική με τα παραμύθια που συνηθίζει να τους διαβάζει. Η Δομένικα, που βιώνει έναν ομοφυλόφιλο έρωτα και πάσχει από την κακιά αρρώστια, διηγείται, με περισσή γλαφυρότητα, ιστορίες για τη Συριανή μητέρα της, ψυχοκόρη, λέει, μιας απαίσιας μάγισσας, για την κατάρα που η ίδια κουβαλάει, για τα ξόρκια που θα τη σώσουν. Εξωφρενικές ιστορίες, χαλαρά δεμένες μεταξύ τους, που συναγωνίζονται σε ευρηματικότητα, πνεύματα του κακού, δαιμονισμένοι και πάσης φύσεως παγανιστικά στοιχεία δημιουργούν τη ζητούμενη αίσθηση του αλλόκοτου και νοσηρού. Σαν να πρόκειται για ιεροτελεστία εξευμενισμού του επερχόμενου κακού, που επιτυγχάνεται με τη συνεργία των παιδιών. * Μάρη Θεοδοσοπούλου, Το Βημα, 27-2-2000 *** […] Ο Τριαρίδης έχει στήσει ένα δικό του σύμπαν. Ένα σύμπαν που χαρακτηρίζεται από μιαν άλλη άποψη για το τι μπορεί να είναι η παιδική ηλικία και η διαδικασία μύησης στην ωριμότητα και στα μεγάλα μυστήριά της – τον έρωτα και το θάνατο. Το μυθιστόρημα Ο άνεμος σφυρίζει στην Κουπέλα μάς χάρισε ό,τι πιο ουσιαστικό μπορεί κανείς να περιμένει από έναν νέο συγγραφέα – ιδιότυπη και παρθένα ανάγνωση μιας περιοχής της ανθρώπινης πορείας. * Μάνος Κοντολέων, περιοδικο Διαβάζω, 409, Ιούλιος-Αύγουστος 2000. *** […] Η μόνιμη συνύπαρξη πραγματικού και φανταστικού κόσμου και η απίστευτη όσμωση ανάμεσα σε γεγονότα μιας διακριτικής καθημερινότητας από τη μια και ενός μυθικού τοπίου (ίσως και λίγο γοτθικού) από την άλλη, δομημένου σε αρχέγονες δοξασίες για το κακό και τη μοίρα, είναι βασικό χαρακτηριστικό και του λόγου αλλά και του τρόπου δράσης όλων των σελίδων […]. Η καθημερινή σχέση-μύηση των μαθητών με τη δασκάλα τους στη μαγεία, βλέπε στα έγκατα της ζωής, είναι απ’ τις καλύτερες σελίδες αυτής της σύνθεσης, αυτής της εξωφρενικής σχέσης μαθητείας που μυεί από νωρίς τα παιδιά στη ζωή, στον έρωτα και στο θάνατο. * Ισίδωρος Ζουργός, περιοδικο Ινδικτοσ, 13, Μάρτιος 2001 *** […] Η φαντασία των μικρών παιδιών ενωμένη με το μείγμα ονειροφαντασίας και πραγματικότητας που κυριαρχεί στην ατμόσφαιρα, η μετάβαση από έναν σχεδόν λυρικό πανθεϊσμό στη θριλερική μαυρίλα της εμμονής του θανάτου, το σύμπλοκο πίστης και απιστίας στη μορφή του παπα-Λεπ Ταιρ, τα αέρινα ψυχανεμίσματα που κυκλώνουν τα παιδιά μυστηριακά, το εξωλογικό στοιχείο που διαρκώς συγκρούεται με την κοινωνική πραγματικότητα, ο εφιάλτης που καθαίρεται με ποιητικές εξάρσεις, οι ενοχές που εκμηδενίζονται με σύμβολα θανάτου, οι τελετουργίες της ηδονής σε αντιπαλότητα με τις τελετουργίες της φύσης, σφραγίζουν την παράξενη γοητεία αυτού του ιδιόρρυθμου, θα έλεγα, μυθιστορήματος για τα ελληνικά τουλάχιστον δεδομένα. * Ηρώ Βακαλοπούλου, περιοδικο Fix Carre, 569, 26-4-2001 *** […] Δυνατά στοιχεία από τον μαγικό ρεαλισμό μπορούν να ανιχνευτούν στην πρόσφατη νεοελληνική πεζογραφική παραγωγή. […] Μια πιο επιτυχημένη εκμετάλλευση τέτοιου είδους φανταστικών και φαντασιακών στοιχείων επάνω σε ρεαλιστικό ιστό αποτελούν τα μυθιστορήματα Ο υπνοβάτης της Μαργαρίτας Καραπάνου, το Και με το φως του λύκου επανέρχονται της Ζυράννας Ζατέλη, και το Ο άνεμος σφυρίζει στην Κουπέλα του Θανάση Τριαρίδη. * Γ. Ν. Παρίσης, λήμμα στο Λεξικό Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, εκδόσεις Πατάκη, 2007. *** […] Ο Θ. Τριαρίδης δίνει ένα μυθιστόρημα που συνδυάζει τον λυρικό αισθητισμό, την αφέλεια του παραμυθιού, την υπερβολή του αισθητισμού, το άνθος της νοσηρότητας με το βαρύ άρωμά του […]. Μεθυσμένος από την ηδονή του αισθησιακού αφανισμού, γητεμένος από ένα είδωλο αισθησιασμού και διαφθοράς, μαγεμένος από ένα φάσμα γυναικείας ομορφιάς που συνδυάζει σε ακαταμάχητη αναλογία τη γοητεία του σωματικού κάλλους με εκείνη της σωματικής αναίρεσης, κάνει μια πρόζα που δε στοχεύει σε έναν μεταμοντερνισμό τύπου Carter, αλλά προς την υπερβολή της έκφρασης του αισθητισμού. * Βαγγέλης Αθανασόπουλος, περιοδικο Διαβάζω, 423, Νοέμβριος 2001.


* * *


«[…] Το βιβλίο αυτό δεν προσβλέπει σε κανένα “νόημα”. Με ρώτησαν πολλές φορές “ποιο είναι το νόημα της Κουπέλας. Δεν το ξέρω, δεν ξέρω καν αν υπάρχει κάποιο νόημα είτε στα βιβλία είτε στη ζωή γενικότερα. Γράφουμε (και διαβάζουμε) ιστορίες για να ψευτοπεριγράψουμε την υποψία μιας ανάγκης, που με τη σειρά της μας τραβάει (θαρρείς απ’ τα ρουθούνια) σ’ ένα κρυφό πεπρωμένο, ανθρώπινο όσο και ολέθριο. Ας πούμε, λοιπόν, πως κάποτε είχα ανάγκη από έναν λόφο. Τίποτε περισσότερο.


Αν ωστόσο κάποιος αναγνώστης επιμένει να του ορίσω μια, πέραν του όποιου «νοήματος», στοχοθεσία για την Κουπέλα, προς έκπληξή του (και προς έκπληξη του ίδιου μου του εαυτού – πόσο αδύναμος είμαι στις γοητευτικές φενάκες…) θα το κάνω:


Το βιβλίο αυτό προσβλέπει στο σούρουπο – στην ώρα όπου τα δέντρα χάνουν το χρώμα τους και παραδίνονται στο μαύρο της νύχτας».


(Από τη Σημείωση του Θ.Τ. στην ηλεκτρονική έκδοση της Κουπέλας, http://www.triaridis.gr/koupela/note/).


______________